Zajęcie ruchomości dłużnika w trybie egzekucji sądowej powoduje daleko idące skutki. Warto o tym wspomnieć, ponieważ regułą, którą ustawodawca wskazał w art. 855 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.- Kodeks Postępowania Cywilnego, Dz.U. 1964, Nr 43, poz. 296 (dalej k.p.c).jest pozostawienie przez Komornika Sądowego rzeczy w dozorze osoby, u której je zajął.
W praktyce egzekucyjnej spotyka się często przypadki nieprawidłowego sprawowania dozoru. Dlatego warto wskazać jakie skutki rodzi zajęcie oraz przyjęcie obowiązków dozorcy, przez dłużnika lub uczestnika postępowania egzekucyjnego.
Dozorca zajętych ruchomości zgodnie z art.856§ 1 k.p.c. jest zobowiązany z mocy ustawy do przechowywania zajętych ruchomości z należytą starannością w ten sposób, aby nie utraciły na wartości. Dozorca jest również zobligowany na wezwanie Komornika Sądowego, stosownie do orzeczenia sądu lub na zgodne wezwanie obydwu stron do oddania zajętych ruchomości. Jeżeli tego nie uczyni Komornik Sądowy z urzędu powinien z rąk dozorcy zajęte ruchomości odebrać. Koszty zmiany dozoru np. transportu i przechowywania zgodnie z art. 770 k.p.c. obciążają dłużnika. Co więcej należy wskazać, że ukrycie, zbycie, zniszczenie lub darowanie przez dłużnika/dozorcę zajętych ruchomości jest zagrożone sankcją karną wskazaną w art. 300 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U.2018.0.1600, czyli karą pozbawienia wolności w wysokości od 3 miesięcy do lat 5, jeżeli czyn wyrządził szkodę wielu wierzycielom podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do ośmiu lat.
W moim przekonaniu najbardziej istotny w z punktu widzenia skutków zajęcia ruchomości poza możliwymi sankcjami karnymi jest art. 848 k.p.c, który wskazuje, że zajęcie ruchomości utrzymuje się nadal pomimo jej zbycia, przepis ten nie wyłącza ochrony nabywcy w dobrej wierze.
W praktyce przepis ten bywa nadużywany, z uwagi na ochronę nabywcy zajętej ruchomości w dobrej wierze, któremu przysługuje powództwo przeciwegzekucyjne wskazane w art. 840 k.p.c. Ustawodawca przewidział je Sądowemu jednak taką możliwość. Dlatego w art. 854 k.p.c. umieścił normę prawną nakazującą Komornikowi na każdej zajętej ruchomości w sposób widoczny umieścić znak ujawniający na zewnątrz dokonane zajęcie. To właśnie ten znak wyklucza dobrą wiarę ewentualnego nabywcy. Oczywiście znak ujawniający dokonane zajęcie może zostać przez dłużnika lub dozorcę zdjęty. To jednak również jest obarczone sankcją karną wskazaną w art. 300 §2 k.p.c.